Trung Quốc tăng nhập khẩu dầu để kiềm chế giá dầu thế giới?

Nguồn

Ảnh minh họa

Đủ không gian dự trữ dầu thô giá rẻ

Trung Quốc – nhà nhập khẩu năng lượng lớn nhất thế giới, đã tăng cường nhập khẩu dầu trong tháng 6 vừa qua, bất chấp giá dầu gia tăng. Theo số liệu thống kê sơ bộ của trang tin OilX, sản lượng nhập khẩu dầu thô của Trung Quốc trong tháng 6/2021 đã tăng 8,81% so với tháng 5 trước đó, đạt 10,54 triệu thùng/ngày, nhưng vẫn thấp hơn 2,45 triệu thùng/ngày so với cùng kỳ năm 2020.

Việc gia tăng kỷ lục nhập khẩu dầu của nước này trong tháng 6/2020 chủ yếu là do giá dầu sụt giảm nghiêm trọng tại thời điểm đó. Trong quý II/2020, các biện pháp hạn chế và kiểm soát đại dịch đã được áp dụng ở quy mô toàn cầu nhằm ngăn chặn sự lây lan đại dịch. Nhu cầu tiêu thụ dầu thế giới sụt giảm mạnh kết hợp với những hệ lụy từ “cuộc chiến” giá dầu giữa KSA và Nga đã gây ra khủng hoảng giá dầu chưa từng có. Ngày 20/04/2020, giá dầu WTI lần đầu tiên trong lịch sử rơi xuống mức âm và ghi nhận mức thấp kỷ lục -37 USD/thùng. Ngày 21/4/2020, giá dầu Brent giảm xuống còn 9,12 USD/thùng. Và tính trong cả năm 2020, giá dầu Brent trung bình đã ở mức dưới 42 USD/thùng.

Nhờ các biện pháp mạnh trong phòng chống đại dịch Covid-19, Trung Quốc trở thành nền kinh tế lớn đầu tiên dỡ bỏ các biện pháp hạn chế, góp phần vào sự phục hồi nhanh chóng của nền kinh tế nước này. Các nhà máy lọc dầu thuộc sở hữu nhà nước và các nhà máy độc lập đã tận dụng triệt để giá năng lượng giảm mạnh để gia tăng nhập khẩu dầu. Kết quả là tại thị trường nội địa, tổng nguồn cung dầu (bao gồm sản xuất trong nước và nhập khẩu) đã vượt đáng kể sản lượng thực tế của ngành lọc dầu Trung Quốc. Tất cả các nguồn cung dư thừa đã được lưu trữ tại các kho dự trữ thương mại và chiến lược.

Cho đến nay thì phía Trung Quốc chưa công bố số liệu về dự trữ dầu thương mại và chiến lược của mình. Theo giới chuyên gia, các cơ sở dự trữ dầu của nước này đã được nạp đầy nhanh chóng trong năm 2020 với tốc độ nạp trung bình là 1,29 triệu thùng/ngày. Như vậy, tổng dự trữ dầu thô chiến lược và thương mại của Trung Quốc đã tăng thêm 471 triệu thùng (tương đương 65 triệu tấn).

Truyền thông phương Tây đã nhiều lần đưa tin rằng, các kho dự trữ dầu tại Trung Quốc sẽ sớm bị lấp đầy và buộc các công ty Trung Quốc phải cắt giảm nhập khẩu. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, các cơ sở dự trữ mới tại nước này đã được xây dựng nhanh chóng, có khả năng hấp thụ toàn bộ sản lượng dầu dư thừa đã tích lũy trước đó. Bên cạnh đó, hoạt động lọc dầu đang tiếp tục tăng trưởng nhanh tại Trung Quốc với một số tổ hợp lọc dầu, hóa dầu mới đang được xây dựng. Theo dự báo của Viện Nghiên cứu kinh tế và công nghệ trực thuộc tập đoàn dầu khí CNPC, tổng công suất lọc dầu của Trung Quốc đến năm 2025 sẽ tăng lên 20 triệu thùng/ngày, cao hơn 2,5 triệu thùng/ngày so với thời điểm cuối năm 2020. Hiện tại, 4 tổ hợp hóa dầu đang được xây dựng tại Trung Quốc và có khả năng chế biến 1,4 triệu thùng/ngày.

Các nhà máy lọc dầu độc lập bị kìm hãm

Trong quý I/2021, Trung Quốc tiếp tục nhập khẩu sản lượng lớn dầu thô và giảm dầu trong quý II do giá dầu tăng đáng kể. Nước này cũng đã bắt đầu sử dụng nguồn dầu thô dự trữ và kiểm soát chặt chẽ hoạt động nhập khẩu dầu.

Theo OilX, trong quý II/2021, lượng dầu tại các kho chứa của Trung Quốc đã giảm từ 436 triệu thùng (59,7 triệu tấn) xuống còn 413 triệu thùng (56,6 triệu tấn). OilX đã sử dụng dữ liệu từ các vệ tinh không gian để ước lượng dung tích dầu dự trữ tại các kho lưu trữ trên mặt đất ở Trung Quốc. Thông thường thì đây là các kho chứa thương mại, còn các kho dự trữ chiến lược thường là các kho ngầm. Sụt giảm dự trữ dầu của Trung Quốc diễn ra đồng thời với thời kỳ giá dầu thế giới tăng mạnh do nhu cầu tăng cao trong bối cảnh nền kinh tế thế giới tiếp tục phục hồi.

Sau khi dỡ bỏ các hạn chế đã được áp dụng trong thời gian đại dịch, các nhà máy lọc dầu của Trung Quốc đã tăng sản lượng nhanh chóng. Nguồn cung xăng, dầu và các sản phẩm dầu mỏ khác đã vượt nhu cầu tiêu thụ nội địa. Kết quả là hoạt động lọc dầu của Trung Quốc gần như không có lợi nhuận. Tình thế này buộc các cơ quan chức năng nhà nước phải can thiệp. Chính quyền Trung Quốc đã thuyết phục các công ty dầu khí nhà nước ngừng bán hạn ngạch nhập khẩu cho các nhà máy lọc dầu độc lập. Ngoài ra, chính phủ nước này đã giảm 35% hạn ngạch nhập khẩu đối với các doanh nghiệp lọc dầu tư nhân, xuống còn 35,24 triệu tấn.

Về vấn đề này, các chuyên gia phương Tây kỳ vọng, nhập khẩu dầu của Trung Quốc trong những tháng tới sẽ quay đầu giảm song song với dự trữ dầu thô giảm. Chính quyền Trung Quốc cũng đang gây áp lực lên các nhà máy lọc dầu để buộc học phải cắt giảm công suất vận hành. Điều này sẽ có tác động tích cực đến trung tâm lọc dầu tại tỉnh Sơn Đông.

Cũng trong tháng 6 vừa qua, các cơ quan chức năng của Trung Quốc đã bắt đầu điều tra các trường hợp trốn thuế và vi phạm các quy định về môi trường đối với các nhà máy lọc dầu độc lập. Theo các nhà phân tích, áp lực lên các nhà máy lọc dầu độc lập sẽ làm giảm thị phần của họ trên thị trường nội địa Trung Quốc. Điều này sẽ củng cố vị thế của các công ty dầu khí nhà nước. Và bằng những biện pháp hành chính, chính quyền Trung Quốc đang làm giảm sản lượng dầu thô tại các nhà máy lọc dầu độc lập.